Rys Historyczny

Rys historyczny i geneza normy ISO 14001 oraz podejścia do zarządzania środowiskowego

Przed wprowadzeniem normy ISO 14001:2015, istniały różne normy i wytyczne odnoszące się do systemów zarządzania środowiskowego. W rzeczywistości, ISO 14001:2015 jest kolejnym uaktualnieniem normy ISO 14001. Oto kilka kluczowych norm i inicjatyw, które wpłynęły na rozwój ISO 14001.

  • BS 7750 (1992) – pierwsza norma zarządzania środowiskowego opracowana przez British Standards Institution (BSI). BS 7750 ustanawiała wymagania dotyczące systemów zarządzania środowiskowego (EMS) i była prekursorem ISO 14001. Obejmowała podstawowe zasady, takie jak polityka środowiskowa, planowanie, realizacja i nadzór oraz przegląd i doskonalenie.

  • EMAS (Eco-Management and Audit Scheme, 1993) – system zarządzania środowiskowego i audytu opracowany przez Unię Europejską. EMAS obejmuje standardy zarządzania środowiskowego, audyt środowiskowy, deklaracje środowiskowe oraz kontynuacyjne doskonalenie wyników. EMAS został później zharmonizowany z ISO 14001, dzięki czemu organizacje mogą certyfikować się według obu systemów. W praktyce, jednym z wymagań Rozporządzenia EMAS jest wdrożenie i stosowanie wymagań normy ISO 14001.

Publikacja tych standardów była, w latach ‘90 XX wieku, wynikiem rosnące zainteresowanie zarządzaniem środowiskowym i rosnącą świadomość wpływu działalności przemysłowej na środowisko. W odpowiedzi na te potrzeby i naciski ze strony interesariuszy, Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna (ISO) utworzyła komitet techniczny ISO/TC 207, aby opracować serię międzynarodowych norm zarządzania środowiskowego. Głównym celem tego komitetu było opracowanie norm, które pomogą organizacjom w ocenie i nadzorowaniu wpływu ich działalności na środowisko, a także w ciągłym doskonaleniu swojego zarządzania środowiskowego. Wynikiem tych prac oraz późniejszego doskonalenia standardów były:

  • ISO 14001 (1996) – pierwsza edycja międzynarodowego standardu ISO dotyczącego zarządzania środowiskowego. Została opracowana przez Międzynarodową Organizację Normalizacyjną (ISO) w odpowiedzi na rosnące zainteresowanie światowe ochroną środowiska i zrównoważonym rozwojem. Norma ta ustanawiała ogólny szablon dla systemów zarządzania środowiskowego, obejmując takie aspekty, jak polityka środowiskowa, planowanie, realizacja, kontrola, przegląd i doskonalenie.

    Norma ta została wydana przez ISO jako: Environmental management systems — Specification with guidance for use, natomiast Polski Komitet Normalizacyjny wydał ją jako Polską Normę 2 lata później (PN-EN ISO 14001:1998 Systemy zarządzania środowiskowego — Specyfikacja i wytyczne stosowania)

  • ISO 14001 (2004) – druga edycja normy ISO 14001, która wprowadziła pewne aktualizacje i ulepszenia. W szczególności, uwzględniała ona większy nacisk na zgodność z przepisami prawnymi, zaangażowanie wyższego kierownictwa oraz integrację EMS z innymi systemami zarządzania

    Norma ISO: ISO 14001:2004 Environmental management systems — Requirements with guidance for use, wydana została rok później przez PKN jako Polska Norma: PN-EN ISO 14001:2005 Systemy zarządzania środowiskowego — Wymagania i wytyczne stosowania)

  • W 2015 roku wprowadzono kolejną wersję normy, ISO 14001:2015, która wprowadziła dodatkowe usprawnienia i zaktualizowała wymagania dotyczące systemów zarządzania środowiskowego

    Norma ISO 14001:2015 opublikowana pod tym samym tytułem co wcześniejsze wydania została wydana jako Polska Norma jeszcze w tym samym roku we wrześniu PN-EN ISO 14001:2015-09. Podobnie jak norma ISO została opublikowana pod tym samym tytułem co jej wcześniejsze wydania.

Od czasu swojego wprowadzenia, ISO 14001:2015 przyczyniła się do promowania najlepszych praktyk zarządzania środowiskowego na całym świecie i ułatwiła organizacjom różnych sektorów i wielkości wdrożenie skutecznych systemów zarządzania środowiskowego (EMS /SZŚ). Poprzez stosowanie tej normy, organizacje mogą osiągnąć znaczące korzyści, takie jak redukcja negatywnego wpływu na środowisko, zwiększenie zgodności z wymogami prawnymi, oszczędności kosztów dzięki lepszej efektywności energetycznej i optymalizacji zasobów, a także poprawę wizerunku i zaufania interesariuszy.

 

Warto również zauważyć, że ISO kontynuuje prace nad rozwojem i aktualizacją serii norm ISO 14000, aby dostosować je do zmieniających się potrzeb organizacji, interesariuszy i środowiska. ISO/TC 207 nadal opracowuje i aktualizuje normy zarządzania środowiskowego, aby zapewnić, że są one odpowiednie i skuteczne w osiąganiu celów związanych z ochroną środowiska i zrównoważonym rozwojem.

 

W miarę jak świat staje się coraz bardziej świadomy wpływu działalności gospodarczej na środowisko, normy takie jak ISO 14001:2015 są niezbędne dla wspierania odpowiedzialnego zarządzania środowiskowego. W przyszłości można oczekiwać dalszych aktualizacji i ulepszeń norm zarządzania środowiskowego w odpowiedzi na zmieniające się potrzeby i wyzwania związane z ochroną środowiska i zrównoważonym rozwojem.