Normy wspierające ISO 14001

Oto najbardziej znane i stosowane normy wspierające systemy zarządzania środowiskowego lub ogólne normy odnoszące się do systemów zarzadzania mające zastosowanie również do zarządzania środowiskowego:

• ISO 14004: to ogólny standard zarządzania środowiskowego, który dostarcza wytycznych dla organizacji dotyczących wdrożenia i utrzymania systemów zarządzania środowiskowego zgodnych z ISO 14001. Wskazuje również na potencjalne korzyści dla organizacji wynikające z wdrożenia EMS (Environmental Management System) /SZŚ (system Zarządzania Środowiskowego).

  Opublikowane normy:

  • ISO 14004 Environmental management systems — General guidelines on implementation

  • PN-EN ISO 14004 Systemy zarządzania środowiskowego — Ogólne wytyczne dotyczące wdrożenia

   

• ISO 14006: Norma ISO 14006, znana jako „Eco-design”, skupia się na integracji aspektów środowiskowych w procesie projektowania i rozwoju produktu. Głównym celem tej normy jest zminimalizowanie negatywnego wpływu produktów na środowisko przez cały ich cykl życia, począwszy od etapu koncepcji, aż do utylizacji. Norma ta stanowi praktyczne narzędzie do osiągnięcia zrównoważonego rozwoju poprzez promowanie innowacji i efektywności środowiskowej na etapie projektowania produktu.

  Opublikowane normy:

  • ISO 14006 Environmental management systems — Guidelines for incorporating ecodesign

  • PN-EN ISO 14006 Systemy zarządzania środowiskowego — Wytyczne do wdrażania ekoprojektowania

   

• ISO 14020: Norma ta dostarcza wytycznych dotyczących różnych rodzajów deklaracji i etykiet środowiskowych, takich jak samodeklaracje, ekomarki i deklaracje środowiskowe opracowane przez producenta.

  Opublikowane normy:

  • ISO 14020 Environmental statements and programmes for products — Principles and general requirements

  • PN-EN ISO 14020 Etykiety i deklaracje środowiskowe — Zasady ogólne

   

• ISO 14040: Ta norma dotyczy metodologii oceny cyklu życia (LCA) i dostarcza ogólnych informacji i wytycznych dla organizacji, które chcą przeprowadzić LCA swoich wyrobów lub usług.

  Opublikowane normy:

  • ISO 14040 Environmental management — Life cycle assessment — Principles and framework

  • PN-EN ISO 14040 Zarządzanie środowiskowe — Ocena cyklu życia — Zasady i struktura

   

• ISO 14044: ta norma również dotyczy metodologii oceny cyklu życia (LCA) i dostarcza ona jednak wymagań i wytycznych dla organizacji, które chcą przeprowadzić ocenę cyklu życia swoich wyrobów lub usług. Wyniki oceny cyklu życia mogą pomóc organizacjom zrozumieć wpływ swojej działalności na środowisko i zidentyfikować obszary, w których można zredukować ten wpływ.

  Opublikowane normy:

  • ISO 14044 Environmental management — Life cycle assessment — Requirements and guidelines

  • PN-EN ISO 14044 Zarządzanie środowiskowe — Ocena cyklu życia — Wymagania i wytyczne

   

• ISO 14050: Ta norma dostarcza definicji terminów używanych w normach z serii ISO 14000, co może pomóc organizacjom zrozumieć i stosować te normy w sposób spójny.

  Opublikowane normy:

  • ISO 14050 Environmental management — Vocabulary

  • PN-EN ISO 14050 Zarządzanie środowiskowe — Terminologia

   

• ISO 14031: ten standard dotyczy oceny wydajności środowiskowej (EPE) i dostarcza wytycznych dla organizacji, które chcą monitorować i oceniać wpływ swojej działalności na środowisko. Umożliwia także identyfikację możliwości doskonalenia i porównanie wyników środowiskowych z innymi organizacjami.

  Opublikowane normy:

  • ISO 14031 Environmental management — Environmental performance evaluation — Guidelines

  • PN-EN ISO 14031 Zarządzanie środowiskowe — Ocena efektów działalności środowiskowej — Wytyczne

   

• ISO 14062: ta norma dostarcza wytycznych dla organizacji, które chcą uwzględniać aspekty środowiskowe w procesie projektowania i rozwoju produktu. Pomaga to organizacjom identyfikować i uwzględniać wpływ na środowisko na etapie projektowania, co może prowadzić do zmniejszenia wpływu produktu na środowisko w całym cyklu życia.

  Opublikowane normy:

  • ISO/TR 14062 Environmental management — Integrating environmental aspects into product design and development (norma wycofana)

  • PKN-ISO/TR 14062 Zarządzanie środowiskowe — Włączanie aspektów środowiskowych do projektowania i rozwoju wyrobu

   

• ISO 14063: ta norma dostarcza wytycznych dla organizacji, które chcą opracować i wdrażać strategię komunikacji środowiskowej. Pomaga to w angażowaniu interesariuszy, ujawnianiu informacji o działaniach i wynikach środowiskowych oraz budowaniu zaufania i współpracy z interesariuszami.

  Opublikowane normy:

  • ISO 14063 Environmental management — Environmental communication — Guidelines and examples

  • PN-EN ISO 14063 Zarządzanie środowiskowe — Komunikacja środowiskowa — Wytyczne i przykłady

   

• ISO 14064: seria norm dotyczących inwentaryzacji gazów cieplarnianych (GHG) i projektów redukcji emisji. Składa się z trzech części: 14064-1 (inwentaryzacja gazów cieplarnianych), 14064-2 (projekty redukcji emisji) i 14064-3 (walidacja i weryfikacja).

  Opublikowane normy:

  • ISO 14064-1 Greenhouse gases — Part 1: Specification with guidance at the organization level for quantification and reporting of greenhouse gas emissions and removals

    PN-EN ISO 14064-1 Gazy cieplarniane — Część 1: Specyfikacja i wytyczne kwantyfikowania oraz raportowania emisji i pochłaniania gazów cieplarnianych na poziomie organizacji

  • ISO 14064-2 Greenhouse gases — Part 2: Specification with guidance at the project level for quantification, monitoring and reporting of greenhouse gas emission reductions or removal enhancements

    PN-EN ISO 14064-2 Gazy cieplarniane — Część 2: Specyfikacja i wytyczne kwantyfikowania, monitorowania oraz raportowania redukcji emisji i zwiększania pochłaniania gazów cieplarnianych na poziomie projektu

  • ISO 14064-3 Greenhouse gases — Part 3: Specification with guidance for the verification and validation of greenhouse gas statements

    PN-EN ISO 14064-3 Gazy cieplarniane — Część 3: Specyfikacja i wytyczne weryfikacji oraz walidacji oświadczeń dotyczących gazów cieplarnianych

   

• ISO 14067: ta norma dostarcza wymagań i wytycznych dla organizacji, które chcą mierzyć i raportować ślad węglowy swoich produktów. Pomaga organizacjom zrozumieć wpływ swoich wyrobów na zmiany klimatu i identyfikować obszary, w których mogą zredukować emisje gazów cieplarnianych.

  Opublikowane normy:

  • ISO 14067 Greenhouse gases — Carbon footprint of products — Requirements and guidelines for quantification

  • PN-EN ISO 14067 Gazy cieplarniane — Ślad węglowy wyrobów — Wymagania i wytyczne dotyczące kwantyfikacji

   

• ISO 14071: ta norma dostarcza wytycznych dla organizacji, które chcą przeprowadzić analizę znaczących aspektów środowiskowych w kontekście cyklu życia (LCSEA). LCSEA pomaga organizacjom identyfikować aspekty środowiskowe mające największy wpływ na cykl życia wyrobów lub usługi, co może prowadzić do lepszego zarządzania wpływem na środowisko.

  Opublikowane normy:

  • ISO/TS 14071 Environmental management — Life cycle assessment — Critical review processes and reviewer competencies: Additional requirements and guidelines to ISO 14044:2006

    Ta specyfikacja techniczna nie została wprowadzona przez PKN

   

• ISO 14090: ta norma dostarcza wymagań i wytycznych dla organizacji, które chcą opracować i wdrożyć strategie adaptacji do zmian klimatu. Pomaga to organizacjom zrozumieć ryzyko związane ze zmianami klimatu i opracować działania mające na celu zwiększenie odporności na te zmiany.

  Opublikowane normy:

  • ISO 14090 Adaptation to climate change — Principles, requirements and guidelines

  • PN-EN ISO 14090 Adaptacja do zmian klimatu — Zasady, wymagania i wytyczne

Współpraca z tymi normami powiązanymi z ISO 14001 może pomóc organizacjom w lepszym zrozumieniu różnych aspektów zarządzania środowiskowego oraz w opracowywaniu i wdrażaniu bardziej kompleksowych i skutecznych systemów zarządzania środowiskowego. Wykorzystanie tych norm we współpracy z ISO 14001 może prowadzić do lepszego zarządzania wpływem organizacji na środowisko, a także do ciągłego doskonalenia i zwiększenia nie tylko skuteczności, ale również efektywności systemów zarządzania środowiskowego.

 

Warto zauważyć, że niektóre z tych norm mogą być stosowane niezależnie od ISO 14001, ale ich zastosowanie w ramach Systemu Zarządzania Środowiskowego opartego na ISO 14001 może przynieść dodatkowe korzyści. Na przykład, wykorzystanie ISO 14031 do oceny wydajności środowiskowej może pomóc organizacji zidentyfikować obszary wymagające poprawy, co może prowadzić do usprawnienia zarządzania środowiskowego.

 

Organizacje, które chcą wdrożyć normy powiązane z ISO 14001, powinny najpierw ocenić swoje potrzeby i cele środowiskowe, a następnie wybrać odpowiednie normy, które będą wspierać ich cele. Wprowadzenie tych norm może wymagać dodatkowego szkolenia, badań i zasobów, ale może również przynieść korzyści w postaci lepszego zarządzania wpływem na środowisko, zwiększenia zaufania interesariuszy i poprawy wizerunku organizacji.

 

---

Dodatkowo normami, na które warto zwrócić uwagę w trakcie wdrażania i/lub doskonalenia systemu zarzadzania środowiskowego są:

• ISO 31000. Zarządzanie ryzykiem – Wytyczne.

  ISO 31000 to międzynarodowa norma poświęcona zarządzaniu ryzykiem. W kontekście ISO 14001, norma ISO 31000 może być przydatna w zarządzaniu ryzykiem środowiskowym, co, pomimo że nie jest bezpośrednim wymaganiem normy ISO 14001 jest kluczowym elementem efektywnego systemu zarządzania środowiskowego.

  Poniżej przedstawiono kilka obszarów, w których norma ISO 31000 może wspomóc wdrażanie i utrzymanie systemu zarządzania środowiskowego zgodnie z ISO 14001:

  • Identyfikacja ryzyk i szans środowiskowych: Norma ISO 31000 oferuje ramy i procesy do systematycznego i formalnego podejścia do identyfikacji ryzyk i szans. Może to pomóc organizacji w identyfikacji potencjalnych zagrożeń dla środowiska wynikających z jej specyfiki i realizowanych działań i procesów lub szans jakie mogą być przez organizacje wykorzystane do poprawy jej środowiskowych efektów działalności a poprzez to również do poprawy wyników biznesowych

  • Ocena ryzyk i szans: Norma ISO 31000 dostarcza narzędzi do oceny ryzyk i szans, które mogą pomóc w ocenie prawdopodobieństwa wystąpienia i potencjalnego wpływu identyfikowanych ryzyk i szans środowiskowych.

  • Zarządzanie ryzykiem: ISO 31000 oferuje proces zarządzania ryzykiem, który może pomóc organizacjom w opracowywaniu strategii i działań mających na celu zarządzanie zidentyfikowanymi ryzykami i szansami środowiskowymi.

  • Monitorowanie i przegląd: ISO 31000 zaleca regularne monitorowanie i przegląd procesu zarządzania ryzykiem, co może pomóc organizacjom w ciągłym doskonaleniu swojego systemu zarządzania środowiskowego.

   

  Należy mieć na uwadze, że norma ISO 31000 jest normą ogólną dotyczącą zarządzania ryzykiem i nie jest specyficzna dla zarządzania środowiskowego. Jednakże jej zasady i procesy mogą być zastosowane w kontekście zarządzania ryzykami i szansami środowiskowymi w ramach systemu zarządzania środowiskowego ISO 14001.

   

---

• IEC 31010. Zarządzanie ryzykiem – Techniki oceny ryzyka.

  ISO 31010 to norma zapewniająca wytyczne dotyczące zarządzania ryzykiem i jest uzupełnieniem ISO 31000. Głównym celem ISO 31010 jest dostarczanie wytycznych dla wyboru i zastosowania odpowiedniej techniki oceny ryzyka.

  W odniesieniu do ISO 14001, norma ISO 31010 może być wykorzystywana w następujący sposób:

  • Wybór technik oceny ryzyka: ISO 31010 zawiera szczegółowy przegląd różnych technik oceny ryzyka, które mogą być używane w kontekście zarządzania ryzykiem środowiskowym. Może to pomóc organizacjom w wyborze najbardziej odpowiednich technik do oceny swoich specyficznych ryzyk środowiskowych.

  • Ocena ryzyka środowiskowego: Po wyborze odpowiednich technik, ISO 31010 może pomóc w ich stosowaniu w celu dokładnej oceny ryzyk środowiskowych. Techniki te mogą obejmować analizę przyczyn i skutków, analizę drzewa zdarzeń, analizę ryzyka i decyzji, itp.

  • Wsparcie dla podejmowania decyzji: Techniki oceny ryzyka opisane w ISO 31010 mogą również pomóc organizacjom w podejmowaniu informowanych decyzji dotyczących zarządzania ryzykiem środowiskowym. Na przykład, techniki te mogą pomóc w określeniu, które ryzyka środowiskowe wymagają natychmiastowej interwencji, a które mogą być zaakceptowane lub zminimalizowane za pomocą odpowiednich środków zaradczych.

  • Doskonalenie procesu zarządzania ryzykiem: ISO 31010 może pomóc w ciągłym doskonaleniu procesu zarządzania ryzykiem przez regularne przeglądy i aktualizacje technik oceny ryzyka, co jest zgodne z zasadą ciągłego doskonalenia w ISO 14001.

   

  Podsumowując, ISO 31010 może stanowić wartościowy dodatek do procesu zarządzania ryzykiem środowiskowym w ramach systemu zarządzania środowiskowego ISO 14001, dostarczając szczegółowych wytycznych dotyczących wyboru i zastosowania technik oceny ryzyka.

   

---

• ISO 19011. Wytyczne dotyczące audytowania systemów zarządzania

  Norma ISO 19011 dostarcza wytyczne dotyczące audytu systemów zarządzania, w tym systemów zarządzania środowiskowego zgodnego z ISO 14001. Właściwe zrozumienie i stosowanie tej normy może przynieść szereg korzyści dla organizacji, które wdrażają i doskonalą swój system zarządzania środowiskowego. Oto kilka kluczowych aspektów, w jakich ISO 19011 pomaga we wdrażaniu, stosowaniu i doskonaleniu systemu zarządzania środowiskowego:

  • Przygotowanie i przeprowadzanie audytów: ISO 19011 dostarcza szczegółowych wytycznych dotyczących planowania i przeprowadzania audytów wewnętrznych i zewnętrznych. Norma ta pomaga określić cele audytu, zaplanować i przeprowadzić audyt, a także zrozumieć i przeprowadzić procesy po audycie, takie jak raportowanie i działania korygujące.

  • Kompetencje audytorów: Norma podkreśla znaczenie właściwych kwalifikacji i umiejętności audytorów. Podaje wytyczne dotyczące oceny i rozwijania kompetencji audytorów, co jest kluczowe dla skuteczności procesu audytu.

  • Doskonalenie procesu audytu: ISO 19011 zwraca uwagę na doskonalenie procesu audytu poprzez ocenę jego skuteczności i efektywności. Norma ta podkreśla znaczenie przeglądu i doskonalenia procesu audytu, co jest zgodne z zasadą ciągłego doskonalenia w ISO 14001.

  • Integracja z innymi systemami zarządzania: ISO 19011 dostarcza wytycznych dotyczących przeprowadzania audytów zintegrowanych systemów zarządzania, co może być szczególnie przydatne dla organizacji, które mają zintegrowane systemy zarządzania, takie jak system zarządzania jakością ISO 9001 lub system zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy ISO 45001.

   

  Podsumowując, ISO 19011 jest istotnym narzędziem dla każdej organizacji, która wdraża ISO 14001, ponieważ dostarcza ona wytycznych, które pomagają w skutecznym przeprowadzaniu audytów, rozwijaniu kompetencji audytorów i ciągłym doskonaleniu procesu audytu.